Giúp mèo ít cắn phá nội thất: từ nguyên nhân đến cách xử lý nhẹ nhàng

Nếu bạn từng bước vào phòng và thấy ghế sofa xước tơi tả, rèm cửa đầy vết móc, chân bàn gỗ chi chít đường cào, có lẽ phản ứng đầu tiên sẽ là thở dài bất lực hoặc… gọi tên mèo với giọng hơi run. Nhiều người nghĩ mèo “hư” hoặc cố tình phá, nhưng thực ra hành vi cắn, cào nội thất lại rất tự nhiên với loài này. Điều quan trọng là mình hiểu được lý do đằng sau, rồi hướng dẫn bé chuyển sang những chỗ cho phép, thay vì chỉ la mắng. Bài viết này sẽ giúp bạn đi từng bước từ nguyên nhân đến giải pháp, để nhà cửa bớt tan hoang mà tình cảm với mèo vẫn êm ấm.

1. Vì sao mèo thích cắn, cào đồ đạc trong nhà đến vậy?

Trước khi tìm cách ngăn chặn, mình cần hiểu rằng cào, cắn là những hành vi hoàn toàn bình thường ở mèo. Khi cào lên bề mặt, mèo không chỉ mài móng mà còn kéo giãn cơ, đánh dấu lãnh thổ bằng cả mùi và vết xước. Trên bàn chân mèo có các tuyến mùi nhỏ, nên mỗi đường cào đều để lại “chữ ký” riêng. Ghế sofa, cạnh cửa, chân bàn thường nằm ở vị trí trung tâm, dễ nhìn, vì vậy với mèo đó là nơi lý tưởng để “treo biển: đây là nhà của mình”. Thêm vào đó, cảm giác kéo móng trên vải, gỗ, mây tre cũng khá… đã, giống như mình duỗi người sau giờ làm vậy.

Cắn đồ lại thường liên quan đến nhu cầu chơi, khám phá hoặc mọc răng (ở mèo con). Dây sạc, mép bàn, hộp carton, góc thảm… đều có kết cấu thú vị với mèo. Khi mèo chán, ít được kích thích tinh thần, bé dễ tìm trò tiêu khiển bằng cách cắn phá những thứ trong tầm với. Một số bé còn cắn nhè nhẹ tay bạn trong lúc chơi như một dạng tương tác. Vì vậy, thay vì coi mèo là “kẻ phá hoại”, hãy hiểu đây là cách bé giải tỏa năng lượng, căng thẳng và để lại dấu vết an toàn của mình trong không gian sống chung với bạn.

2. Phân biệt hành vi cắn phá bình thường và dấu hiệu bất thường ở mèo trong nhà

Không phải cứ thấy mèo cào là vấn đề nghiêm trọng. Nếu bé chủ yếu cào vài vị trí quen thuộc, xen kẽ với thời gian ngủ, ăn, chơi bình thường, đó thường là hành vi sinh lý bình thường. Ngược lại, nếu mèo đột nhiên cào phá nhiều hơn hẳn so với trước, cắn nát mọi thứ trong tầm với, kèm theo dấu hiệu căng thẳng như kêu nhiều, trốn tránh, đi vệ sinh sai chỗ, ăn ít lại, có thể bé đang gặp stress hoặc khó chịu nào đó. Thay đổi môi trường sống, có thú cưng mới, em bé mới sinh, tiếng ồn công trình, chuyển nhà… đều là yếu tố dễ khiến mèo bất an và trút bớt lên đồ đạc trong nhà.

Ngoài yếu tố tâm lý, một số vấn đề sức khỏe cũng có thể khiến mèo cắn, liếm, gặm đồ bất thường, ví dụ đau răng, khó chịu ở miệng, rối loạn tiêu hóa, thiếu vi chất hoặc bệnh lý khiến mèo bồn chồn. Nếu kèm theo biểu hiện sụt cân, nôn ói, tiêu chảy, chảy dãi, hôi miệng nặng hoặc bé thay đổi tính cách rõ rệt, bạn nên trao đổi với bác sĩ thú y. Việc loại trừ nguyên nhân y khoa giúp mình yên tâm hơn khi áp dụng các biện pháp “hành vi” như thay đổi môi trường, tăng đồ chơi hay luyện mèo dùng trụ cào, vì mình biết bé không phải đang cố gắng báo cho mình một cơn đau nào đó qua việc cắn phá dữ dội hơn bình thường.

3. Chuẩn bị trụ cào, đồ chơi và khu “xả năng lượng” riêng cho mèo trong nhà nhỏ

Một trong những cách bền vững nhất để mèo ngừng cào sofa là cho bé một lựa chọn hấp dẫn hơn ngay bên cạnh. Trụ cào làm bằng dây sisal, vải bố thô, carton sóng hoặc gỗ nhám là lựa chọn phổ biến. Bạn có thể kết hợp nhiều dạng: trụ đứng cao để mèo vươn người, bảng cào dẹt đặt trên sàn hoặc treo tường, và những góc cào nhỏ dán chính lên cạnh ghế. Quan trọng là bề mặt phải đủ chắc và không lung lay khi mèo dùng lực, nếu không bé sẽ mất hứng rất nhanh. Nhiều nhà chung cư diện tích nhỏ vẫn có thể bố trí trụ cào mảnh đặt sát góc tường hoặc kê cạnh sofa thay vì chiếm giữa phòng.

Bên cạnh trụ cào, đồ chơi tương tác cũng rất quan trọng để mèo bớt buồn chán. Que lông, bóng nhỏ, đồ chơi chạy pin, hộp carton khoét lỗ, thậm chí là một chiếc dây ruy băng đơn giản đều có thể biến vài phút rảnh của bạn thành buổi “săn mồi giả lập” giúp bé được đuổi, nhảy, vồ đúng bản năng. Khi năng lượng được dùng đúng chỗ, nhu cầu cắn phá lung tung thường giảm đi khá rõ. Bạn không cần phải chơi hàng giờ mỗi ngày, chỉ cần vài phiên ngắn 10–15 phút, đều đặn, kết hợp với môi trường có chỗ leo trèo, trụ cào phù hợp là đã khác rất nhiều rồi.

4. Cách hướng dẫn mèo chuyển từ cào sofa sang cào trụ: khen thưởng đúng lúc rất quan trọng

4.1. Đặt trụ cào ở vị trí mèo hay cào nhất, không “giấu” vào góc khuất vắng mèo

Một lỗi thường gặp là mua trụ cào rất đẹp rồi… để vào góc khuất mà mèo ít lui tới, trong khi sofa giữa phòng thì lại không được bảo vệ. Thay vào đó, bạn nên đặt trụ cào sát cạnh ghế, cạnh cửa hoặc đúng chỗ mèo hay cào nhất. Ban đầu, có thể trông hơi vướng mắt, nhưng khi mèo quen sử dụng, bạn có thể dần dời trụ sang vị trí phù hợp hơn. Bạn cũng có thể rắc một ít catnip (nếu mèo nhà bạn phản ứng tốt) lên trụ, treo đồ chơi nhỏ trên thân trụ hoặc dùng que lông để dụ mèo vươn người lên cào. Mỗi khi mèo đưa móng lên trụ, dù chỉ là một hai nhát đầu tiên, hãy tranh thủ khen ngay bằng giọng vui vẻ, có thể thưởng một miếng snack nhỏ để bé hiểu “cào ở đây là đúng chỗ”.

4.2. Ngăn nhẹ khi mèo cào sai chỗ và luôn cho bé lựa chọn thay thế ngay lập tức

Khi bắt gặp mèo đang cào sofa, phản xạ của nhiều người là quát to hoặc vỗ tay thật mạnh. Điều này có thể làm bé giật mình bỏ chạy, nhưng không hẳn giúp bé hiểu nên cào ở đâu. Cách hiệu quả hơn là ngăn nhẹ bằng âm thanh vừa phải, sau đó chuyển hướng: gọi tên bé, dùng đồ chơi dụ tới trụ cào, hoặc bế bé (nếu bé thích được bế) đặt gần trụ và khuyến khích cào ở đó. Nếu ngay lúc đó bé cào lên trụ, dù chỉ một chút, hãy khen liền. Sau vài lần lặp lại, đa số mèo sẽ bắt đầu nghĩ đến trụ cào như lựa chọn ưu tiên khi muốn “xả móng”. Quan trọng là bạn kiên nhẫn và nhất quán, tránh lúc thì cho cào ghế vì “thôi lười nói”, lúc lại la rất gắt, khiến bé khó hiểu đâu là quy tắc cố định trong nhà.

5. Bảo vệ nội thất: những mẹo nhỏ giúp ghế, rèm, dây điện an toàn hơn với móng và răng mèo

Song song với việc dạy mèo cào đúng chỗ, bạn có thể thực hiện vài biện pháp bảo vệ nội thất trong giai đoạn “chuyển giao”. Với ghế sofa, việc dùng bọc bảo vệ, tấm phủ vải thô hoặc miếng dán nhựa trong chuyên dụng ở khu vực mèo hay cào sẽ giúp giảm thiệt hại. Nhiều bé không thích cảm giác trơn trượt hoặc dính nhẹ của một số loại bề mặt, nên tự động tránh. Ở chân bàn, góc tường, bạn có thể gắn thêm miếng bảo vệ bằng nhựa hoặc gỗ chuyên cào, coi như “chuyển chỗ cào hợp pháp” ngay trên nội thất đó. Rèm cửa có thể được treo cao hơn mặt đất, hạn chế phần vải lùng bùng trước mặt mèo, hoặc chọn chất liệu ít bám móng hơn như vải trơn, vải dày thay vì voan mỏng.

Với dây điện, dây sạc – đối tượng rất hấp dẫn với mèo thích cắn – bạn nên thu gọn bằng ống bọc, hộp dây hoặc cột cao lên, tránh để lòng thòng ngang tầm miệng. Một số sản phẩm xịt có mùi chua nhẹ hoặc vị đắng dành riêng cho thú cưng có thể được dùng trên bề mặt bạn muốn mèo tránh, nhưng nên thử ở diện tích nhỏ trước, đảm bảo bé không bị kích ứng. Dù dùng biện pháp nào, tuyệt đối không nên phạt mèo bằng cách đánh, quát mắng quá mức hay nhốt riêng lâu giờ chỉ vì cào, cắn nội thất. Điều đó có thể khiến bé sợ bạn, tăng stress, và lại cắn phá nhiều hơn ở chỗ khuất tầm mắt bạn để xả áp lực.

6. Khi nào nên nhờ đến bác sĩ thú y hoặc chuyên gia hành vi để xử lý mèo cắn phá quá mức?

Nếu bạn đã thử tăng trụ cào, chơi với mèo nhiều hơn, bảo vệ nội thất hợp lý mà tình trạng cắn phá vẫn rất nặng, kèm theo những dấu hiệu bất thường khác, đó là lúc nên tham khảo ý kiến chuyên môn. Bác sĩ thú y có thể kiểm tra răng miệng, hệ tiêu hóa, da lông và các chỉ số cơ bản để xem bé có đang gặp vấn đề sức khỏe nào khiến hành vi trở nên cực đoan hay không. Trong khi đó, chuyên gia hành vi thú cưng có thể giúp bạn đánh giá mức độ stress, xây dựng kế hoạch can thiệp chi tiết dựa trên tính cách, lịch sử sống, không gian nhà và thói quen của gia đình. Đôi khi, chỉ cần điều chỉnh một vài điểm như vị trí khay cát, độ cao nơi ngủ, lịch ăn chơi hợp lý là hành vi cắn phá đã giảm đáng kể rồi.

Điều quan trọng là bạn không phải một mình “đau khổ vì sofa rách”. Rất nhiều người nuôi mèo đã trải qua cảm giác giống bạn và vẫn tìm được cách cân bằng giữa việc giữ nhà ngăn nắp và để mèo thoải mái thể hiện bản năng. Khi có bất kỳ nghi ngờ nào về sức khỏe hoặc hành vi quá mức, hãy ưu tiên đưa bé đi khám để loại trừ nguyên nhân y khoa, sau đó mới tiếp tục điều chỉnh môi trường, lịch sinh hoạt. Mỗi bé là một tính cách riêng, nên không có công thức duy nhất cho tất cả, nhưng luôn luôn có hướng giải quyết an toàn, nhẹ nhàng hơn là chỉ la mắng hay bỏ mặc hành vi cắn phá kéo dài.

Mèo cắn phá nội thất có thể khiến bạn “đau ví” và mệt mỏi, nhưng lại là cánh cửa để mình hiểu rõ hơn nhu cầu thật sự của bé: cần được cào, được leo trèo, được chơi và được cảm thấy an toàn trong lãnh thổ chung. Khi bạn kết hợp giữa trụ cào hấp dẫn, đồ chơi phong phú, một chút bảo vệ cho ghế, rèm và thái độ kiên nhẫn, nhẹ nhàng, dần dần nhà sẽ bớt xước mà tình cảm với mèo vẫn gắn bó. Nếu bạn đang tìm thêm một người bạn mèo mới để chia sẻ mái nhà – dù là bé năng động hay hiền khô – hãy khám phá những hồ sơ nhận nuôi trên nền tảng của chúng tôi. Biết đâu, ngay cả một bé từng bị “mang tiếng phá phách” ở đâu đó cũng sẽ trở thành người bạn ngoan ngoãn, hiểu chuyện khi được bạn cho cơ hội thứ hai và một ngôi nhà tràn đầy yêu thương.